Μεταλλεία Σερίφου

Η ύπαρξη κοιτασμάτων στη Σέριφο ήταν γνωστή από τα αρχαία χρόνια. Την περίοδο της κυριαρχίας των Βενετών (14oς αι.) έγιναν εντατικές εξορύξεις. Η νεότερη ιστορία των μεταλλείων ξεκινάει το 1870 με την σύσταση της Εταιρίας «Μεταλλεία Σερίφου», αλλά η συστηματοποίηση των εργασιών άρχισε το 1885, όταν ανέλαβε ο Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γκρόμαν (Emile Grohmann) για λογαριασμό της γαλλικής εταιρίας «ΣΕΡΙΦΟΣ-ΣΠΗΛΙΑΖΕΖΑ».

Στα 21 χρόνια παραμονήςτου στο νησί εξορύχθηκαν 2.800.000 τόνοι μεταλλεύματος, ενώ οι κάτοικοι από 2.134, που ήταν το 1870, αυξήθηκαν στους 4.400, το 1912. Σε αντίθεση με τον γιο του Γεώργιο, που τον διαδέχθηκε το 1906, ο Αιμίλιος έδειξε ενδιαφέρον για το νησί, επενδύοντας ένα μέρος από τα κέρδη των μεταλλείων σε έργα υποδομής. Τα συνεχή θανατηφόρα ατυχήματα, τα χαμηλά ημερομίσθια, το εξαντλητικό ωράριο και η σκληρή διοίκηση από τον Γ. Γκρόμαν, ήταν οι αιτίες που οδήγησαν στην μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων, τον Αύγουστο του 1916. Το Υπουργείο Οικονομίας δεν ανταποκρίθηκε στα έντονα διαβήματα του προέδρου του Σωματείου Μεταλλευτών, Κωνσταντίνου Σπέρα, η απεργία εξελίχθηκε σε εξέγερση και οι μεταλλωρύχοι για 15 ημέρες κατέλαβαν τη σκάλα φόρτωσης στο Μεγάλο Λιβάδι μην αφήνοντας κανένα πλοίο να φορτώσει.

Ο υπομοίραρχος Χρυσάνθου που κατέφθασε με κλιμάκιο της Χωροφυλακής στις 21 Αυγούστου, κάλεσε σε συνομιλία επιτροπή των απεργών. Πριν ανακοινωθεί το αποτέλεσμα των συνομιλιών, συνέλαβε την επιτροπή και πηγαίνοντας ο ίδιος στα σκάλα φόρτωσης, ζήτησε από τους 1.400 συγκεντρωμένους κατοίκους και εργάτες, να διαλυθούν, διαφορετικά θα άρχιζε να τους πυροβολεί. Εκείνοι αρνήθηκαν να αποχωρήσουν, οι πυροβολισμοί άρχισαν και το πλήθος ανταπέδωσε εξαγριωμένο. Στα αιματηρά γεγονότα σκοτώθηκαν 8 άτομα και τραυματίστηκαν 30. Ωστόσο, το σωματείο πέτυχε την αύξηση των ημερομισθίων, την καθιέρωση του 8ωρου για τις υπόγειες εργασίες και τον έλεγχο του «Ταμείου Αυτοβοήθειας». Από το 1933 τη διοίκηση ανέλαβε ο γιος του Γεώργιου, ο Αιμίλιος Γκρόμαν. Το 1942 ο έλεγχος των μεταλλείων πέρασε στις ιταλικές δυνάμεις κατοχής, που όρισαν αντιπρόσωπό τους τον Ανδρέα Γκρόμαν, αδελφό του Αιμίλιου, ο οποίος κατατάχθηκε στον γερμανικό στρατό. Με το τέλος του πολέμου οι Γκρόμαν εκδιώχθηκαν από το νησί ως συνεργάτες των Γερμανών. Το 1951 οι εργασίες συνεχίστηκαν από την «Εξορυκτική Επιχείρηση Ι. Λεφέ-Σέριφος» και στη συνέχεια από τον «Μεσογειακό Όμιλο Εμπορίου & Βιομηχανίας Α.Ε.». Μετά από έναν αιώνα λειτουργίας, τα μεταλλεία διέκοψαν οριστικά τη λειτουργία τους το 1964.

Κείμενο: Νατάσσα Καλογεροπούλου