Οι λόφοι και τα βουνά της Σερίφου είναι γεμάτα από παλιά μονοπάτια, τα οποία χρησιμοποιούσαν καθημερινά οι κάτοικοι. Άλλα οδηγούν σε πανέμορφους ορμίσκους και άλλα σε μαγευτικά σημεία -πραγματικά ησυχαστήρια. Αν και υπάρχουν χάρτες που τα αναφέρουν αναλυτικά, οι βροχές του χειμώνα και τα αγριόχορτα τείνουν να σβήσουν τα ίχνη τους. Γι’ αυτό πριν ξεκινήσετε το περπάτημα ρωτήστε τους ντόπιους αν είναι προσπελάσιμα.

ΕΛΙΚΟΔΡΟΜΙΟ-ΧΩΡΑ. Ίσως το πιο ωραίο μονοπάτι της Σερίφου. Λεγόταν «δρόμος των Πλακών» και ήταν αυτός που ακολουθούσαν παλιά οι μεταλλωρύχοι για να φτάσουν στις δυτικές περιοχές του νησιού και να πιάσουν δουλειά. Κατασκευάστηκε το 1858, είναι καλοδιατηρημένο (κάτι στο οποίο βοήθησε και η αρχική καλή κατασκευή του) και ένα από τα πιο όμορφα μονοπάτια του νησιού. Η αφετηρία βρίσκεται λίγο πριν από το ελικοδρόμιο (περιοχή Γύφτικα) με σήμανση προς Αγιο Γεώργιο (δεξιά ξεκινάει και το μονοπάτι προς το χωριό Παναγιά). Ακολουθώντας το, δεξιά σας έχετε το Ορος: λέγεται πως εκεί υπάρχουν 8 πηγάδια και ένα ακόμη που δεν το έχει βρει κανείς. Περπατάτε σε άγονο ορεινό τοπίο με διάσπαρτα «κελιά» μέχρι σε 10΄ να βρείτε το πανέμορφο εκκλησάκι του Αϊ Γιώργη. Λίγο πριν, στην απότομη πλαγιά πάνω σε ένα βράχο, βρίσκεται σκαλισμένη μια παράξενη επιγραφή που μιλάει για κάποιο θησαυρό: «Πέντε απ΄ εμού πεντ’ από Σου θησαυρό όρυγε»… Από το εκκλησάκι με το προαύλιο όπου μπορείτε να κάνετε στάση για ξεκούραση θα κατηφορίσετε στη συνέχεια στο ωραιότατο, φαρδύ, λιθόστρωτο μονοπάτι που ανακατασκευάστηκε το 1960. Η θέα είναι μοναδική και είναι το μόνο σημείο στο νησί όπου βρίσκεστε ψηλότερα από τη Χώρα και απολαμβάνετε σε κάθε  στροφή μια διαφορετική της άποψη. Σε 20’ θα φθάσετε στην Ανω Χώρα.

ΧΩΡΑ-ΛΙΒΑΔΙ. Η είσοδος για το δημοφιλές μονοπάτι που ενώνει την Κάτω Χώρα με το Λιβάδι βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο δίπλα από την Κάτω βρύση. Καθώς διασχίζετε τη συνοικία Βάρδα, φτάνετε στο ναό της Ευαγγελίστριας. Συνεχίστε όλο ευθεία, ακολουθώντας τη σήμανση. Λίγο αργότερα θα βρείτε τις ασβεστωμένες πεζούλες με θέα στον Πετριά, στο Λιβάδι, σε ανοιχτούς κήπους και πλατώματα. Το αρχοντικό με τον μεγάλο φοίνικα που θα δείτε δεξιά, στεγάζει το λαογραφικό Μουσείο και το εκκλησάκι απέναντι είναι ο Αγιος Αντώνιος. Πιο κάτω και αριστερά θα δείτε το Ηρώο: ο χώρος διαμορφώθηκε στη δεκαετία 1930-40, στη μνήμη των πεσόντων στους βαλκανικούς πολέμους. Το όμορφο κτίριο δεξιά με τα κεραμίδια, είναι το Δημοτικό Σχολείο. Στο εκκλησάκι του Σταυρού, το μονοπάτι διασταυρώνεται με την άσφαλτο και συνεχίζει ακριβώς απέναντι. Κατηφορίζοντας στο καλοσυντηρημένο καλντερίμι θα περάσετε από την Παναγία την Ξεκουράστρα, που προδιαθέτει για μια στάση (η κατάβαση δεν είναι τόσο εύκολη όσο φαίνεται και θα χρειαστείτε λίγη ξεκούραση). Μέχρι να φτάσετε στο τελευταίο εκκλησάκι του Αγίου Ισίδωρου (κτισμένο το 1670), θα διασταυρωθείτε δυο ακόμη φορές με τον ασφαλτόδρομο κι εκεί το μονοπάτι τελειώνει. Συνεχίζοντας την πορεία για 1,3 χλμ., στην άσφαλτο, θα φτάσετε στο Λιβάδι.

ΚΕΝΤΑΡΧΟΣ-ΧΩΡΑ. Ο λιθόστρωτος δρόμος που ένωνε παλιότερα τον Καλλίτσο με τη Χώρα και εξυπηρετούσε τις αγροτικές ανάγκες των κατοίκων στην κοιλάδα των Παλιών Μιτάτων, σε πολλά του σημεία έχει υποστεί φθορές από το χρόνο. Αφετηρία σας είναι το χωριό Καλλίτσος στα βορειοανατολικά. Από εκεί ανηφορίζετε στο Βουνάκι έχοντας πανοραμική θέα στο πέλαγος και τη Σεριφοπούλα, φτάνετε σε διάσελο (σε 20′), από όπου απολαμβάνετε θαυμάσια θέα. Συνεχίζετε σε μεγάλο λιθόστρωτο δρόμο περνώντας από τα παλιά μιτάτα και περιοχές με μεγάλους γρανιτένιους βράχους. Στα μισά της διαδρομής θα βρείτε το ξωκλήσι του Πάνω Σταυρού και κατηφορίζετε μπαίνοντας σε τοπίο με αμπέλια και ξερολιθιές. Περνάτε ένα γεφυράκι και ανηφορίζετε προς το ξωκλήσι του Αγίου Στεφάνου και στη συνέχεια τη βρύση που βρίσκεται στο Παλιό Πηγάδι, κάτω από μονότοξο γεφύρι. Μετά από μια τελευταία ανηφόρα φτάνετε στη Χώρα. 

ΑΣΠΡΟΣ ΠΥΡΓΟΣ-ΚΟΥΤΑΛΑΣ. Η  διαδρομή προσφέρει θέα στις παραλίες γύρω από τον όρμο του Κουταλά. Το χαρακτηριστικό της είναι πως  η περιοχή έχει το χρώμα της σκουριάς και είναι γεμάτη από τα ίχνη της εποχής που τα μεταλλεία μεσουρανούσαν. Το μονοπάτι ξεκινάει λίγο πριν από τον Ασπρο Πύργο. Κατηφορίζετε αριστερά προς τον Κουταλά και στην πρώτη διχάλα που θα βρείτε (5΄μετά την άσφαλτο) πηγαίνετε αριστερά. Μετά τα ερειπωμένα κελιά κι ένα άσπρο σπίτι κοντά σε πηγή, θα συναντήσετε έναν πέτρινο φράχτη. Ανοίγετε την πόρτα για να περάσετε και ανηφορίζετε. Απέναντι έχετε το Κάστρο της Γριάς. Από εδώ και μετά μπαίνετε σε παλιό δρόμο μεταλλείων. Το τοπίο είναι γεμάτο εγκαταλελειμμένες στοές και εγκαταστάσεις, συνεχίζετε μέχρι να βρείτε τις σιδηροτροχιές τις οποίες ακολουθείτε, βγαίνοντας έξω από το μονοπάτι. Τα ίχνη του μονοπατιού που κατηφορίζει στον Κουταλά θα ψάξετε να τα βρείτε όταν περάσετε την πέτρινη ράμπα που υπάρχει στο τέλος των σιδηροτροχιών (προσοχή γιατί η κατάβαση είναι λίγο δύσκολη).

Τρία ακόμη ενδιαφέροντα μονοπάτια είναι από το χωριό Παναγιά προς τη Συκαμιά, από το ελικοδρόμιο προς    Βάρσαμο και χωριό Παναγιά και από τον μικρό οικισμό Πύργο προς τη Συκαμιά.

Κείμενο: Νατάσσα Καλογεροπούλου-Βάλυ Βαϊμάκη. Φωτογραφίες: Βάλυ Βαϊμάκη/Experience Greece